PAUPERPARADIJS
Hoe heeft Nederland zich in de afgelopen eeuwen ontwikkeld als samenleving?
Meer dan honderdduizend mensen zijn ooit naar Veenhuizen gebracht om daar beschaafde ‘burgers’ van ze te maken. In essentie verschilt dit gedachtengoed niet veel van het idee achter gevangeniseiland Bastøy in Noorwegen. Het idee van verbanning is nauw verweven met de Westerse geschiedenis, ook de VS en Australië zijn koloniën geweest waar ongewenste mensen naartoe werden gestuurd.
Het Gevangenismuseum in Veenhuizen en het boek Het pauperparadijs geven ons een inkijkje in de Nederlandse geschiedenis van de verzorgingsstaat. Veenhuizen was ooit een heropvoedingskolonie. Hoe kijken we nu aan tegen het idee van zorg voor elkaar en zorg voor jezelf? Hoe is dit veranderd door de eeuwen heen? In deze livestream reflecteren we met een aantal sprekers op de geschiedenis van Veenhuizen in Drenthe.
PAUPERPARADIJS
Hoe heeft Nederland zich in de afgelopen eeuwen ontwikkeld als samenleving?
Meer dan honderdduizend mensen zijn ooit naar Veenhuizen gebracht om daar beschaafde ‘burgers’ van ze te maken. In essentie verschilt dit gedachtengoed niet veel van het idee achter gevangeniseiland Bastøy in Noorwegen. Het idee van verbanning is nauw verweven met de Westerse geschiedenis, ook de VS en Australië zijn koloniën geweest waar ongewenste mensen naartoe werden gestuurd.
Het Gevangenismuseum in Veenhuizen en het boek Het pauperparadijs geven ons een inkijkje in de Nederlandse geschiedenis van de verzorgingsstaat. Veenhuizen was ooit een heropvoedingskolonie. Hoe kijken we nu aan tegen het idee van zorg voor elkaar en zorg voor jezelf? Hoe is dit veranderd door de eeuwen heen? In deze livestream reflecteren we met een aantal sprekers op de geschiedenis van Veenhuizen in Drenthe.
in 2121…
begrijpen we dat grensoverschrijdend gedrag vaak voortkomt uit onvermogen. Om die reden straffen we in de meeste gevallen niet meer, in plaats daarvan wordt er een passende consequentie gezocht.
in 2121…
begrijpen we dat grensoverschrijdend gedrag vaak voortkomt uit onvermogen. Om die reden straffen we in de meeste gevallen niet meer, in plaats daarvan wordt er een passende consequentie gezocht.
RESCALED
RESCALED
… vindt dat ieder mens een waardevolle bijdrage kan leveren aan de samenleving. Niet een bijdrage die wordt opgelegd door anderen, maar voortkomt uit een wens vanuit het individu in relatie tot de samenleving.
… vindt dat ieder mens een waardevolle bijdrage kan leveren aan de samenleving. Niet een bijdrage die wordt opgelegd door anderen, maar voortkomt uit een wens vanuit het individu in relatie tot de samenleving.
Homoseksuele handelingen tussen volwassenen zijn sinds 1811 niet meer strafbaar. De straffeloosheid van homoseksualiteit werd weer ingeperkt toen in 1911 homoseksuele contacten tussen volwassenen en minderjarigen onder de 21 jaar strafbaar werd gesteld.
Openbare dronkenschap is sinds de Drankwet in 1881 niet meer strafbaar.
Weglopen van huis werd tussen 1900 en 1935 gelijkgesteld aan zwerven, het was mogelijk om hiervoor een gevangenisstraf op te leggen.
In 1911 werd in het Wetboek van Strafrecht het houden van bordelen tot misdrijf verklaard, omdat ze volgens de regering, leiden tot ondermijning van de goede zeden. In 2000 werd het bordeelverbod weer gedecriminaliseerd. Meer informatie
Echtbreuk is sinds 6 mei 1971 niet meer strafbaar.
Sinds 1984 is de Wet Afbreking Zwangerschap in werking getreden, via deze wet wordt abortus gereguleerd. In Nederland is een vroegtijdige beëindiging van de zwangerschap (abortus), wettelijk toegestaan tot het moment dat een vrucht buiten het lichaam van de moeder levensvatbaar is, daarnaast zijn er voorwaarden aan verbonden.
Cybercriminaliteit is vanaf 1993 strafbaar, de wet werd in 2006 aangevuld met de Wet computercriminaliteit II.
Er wordt gesproken van grooming wanneer een volwassen contact zoekt met een minderjarige via het internet met als uiteindelijk doel seksueel contact te hebben. Dit feit is sinds 2010 strafbaar gesteld.
Het verbod op smadelijke Godslastering (blasfemie) uit het Wetboek van Strafrecht (art. 147) geschrapt op 1 maart 2014 (in de meeste landen is dit wel nog bij wet verboden, in de praktijk gaat het er anders aan toe. Meer informatie.
- samenscholing,
- na 20u00 alcohol kopen, verkopen, bezorgen,
- 1,5 m. afstand wanneer geen gezamelijk huishhouden,
- verbod op evenementen (m.u.v. markten en en demonstraties)
‘Als je resultaten wilt en je wilt verandering, moet je toegeven dat je iets verkeerd doet’
‘Als je resultaten wilt en je wilt verandering, moet je toegeven dat je iets verkeerd doet’
SAMENLEVINGSOPBOUW
SAMENLEVINGSOPBOUW
In tijden van oorlog begrijpt ieder van ons dat er sprake is van het opbouwen van een samenleving. Hoe zit dat in tijden van vrede? Als individu zorgen we bijna allemaal voor onszelf en voor onze directe medemensen. Wie zorgt er voor de samenleving en vanuit welke visie? Ontwikkelen we een samenleving als verzorgingsstaat of vanuit neoliberaal gedachtegoed? Of is er nog een andere (derde) visie mogelijk? Een verzorgingsstaat is een sociaal systeem waarin de staat primaire verantwoordelijkheid draagt voor het welzijn van zijn burgers, zoals in kwesties van gezondheidszorg, onderwijs, werkgelegenheid en sociale zekerheid. Een neoliberale visie op de rol van de overheid is er een als handhaver van (economische) markten en concurrentie, met de nadruk op het maximaliseren van individuele vrijheid. Hoe verhoudt het een individu zich echter tot zijn medemens? Welke verantwoordelijkheid dragen we voor elkaar? Hoe hebben we dat gedaan in het verleden en hoe willen we dat doen in de toekomst?
In tijden van oorlog begrijpt ieder van ons dat er sprake is van het opbouwen van een samenleving. Hoe zit dat in tijden van vrede? Als individu zorgen we bijna allemaal voor onszelf en voor onze directe medemensen. Wie zorgt er voor de samenleving en vanuit welke visie? Ontwikkelen we een samenleving als verzorgingsstaat of vanuit neoliberaal gedachtegoed? Of is er nog een andere (derde) visie mogelijk? Een verzorgingsstaat is een sociaal systeem waarin de staat primaire verantwoordelijkheid draagt voor het welzijn van zijn burgers, zoals in kwesties van gezondheidszorg, onderwijs, werkgelegenheid en sociale zekerheid. Een neoliberale visie op de rol van de overheid is er een als handhaver van (economische) markten en concurrentie, met de nadruk op het maximaliseren van individuele vrijheid. Hoe verhoudt het een individu zich echter tot zijn medemens? Welke verantwoordelijkheid dragen we voor elkaar? Hoe hebben we dat gedaan in het verleden en hoe willen we dat doen in de toekomst?
WOUTER BEEKERS
Directeur Wetenschappelijk Instituut Christen Unie
Wouter Beekers (Regio Utrecht) is sinds 2013 directeur van Het Wetenschappelijk Instituut van de ChristenUnie en zit in de Raad van Toezicht van Exodus Zuid-Holland. Hij werkte voorheen als historicus en onderzoeker aan de Vrije Universiteit, en promoveerde op een studie naar de volkshuisvesting. In zijn werk zoekt hij naar nieuwe wegen in maatschappelijke impasses. Hoe blijven we werken aan een coöperatieve samenleving, in tijden waarin individualisering, polarisatie en globalisering ons samenleven ook snel doen veranderen?
SUZANNA JANSEN
Schrijver van Het pauperparadijs
Suzanna Jansen (Amsterdam) is een Nederlandse journalist en auteur van het boek Het pauperparadijs (2008, uitg. Balans, Amsterdam) in dit boek beschrijft zij de geschiedenis van haar voorouders en onder meer hun verblijf in de gestichten van de Maatschappij van Weldadigheid in Veenhuizen. Het boek werd een bestseller en bekroond met de Vrouw & Kultuur Debuutprijs 2010. In 2016 verscheen de 59e druk.
WOUTER BEEKERS
Directeur Wetenschappelijk Instituut Christen Unie
Wouter Beekers (Regio Utrecht) is sinds 2013 directeur van Het Wetenschappelijk Instituut van de ChristenUnie en zit in de Raad van Toezicht van Exodus Zuid-Holland. Hij werkte voorheen als historicus en onderzoeker aan de Vrije Universiteit, en promoveerde op een studie naar de volkshuisvesting. In zijn werk zoekt hij naar nieuwe wegen in maatschappelijke impasses. Hoe blijven we werken aan een coöperatieve samenleving, in tijden waarin individualisering, polarisatie en globalisering ons samenleven ook snel doen veranderen?
SUZANNA JANSEN
Schrijver van Het pauperparadijs
Suzanna Jansen (Amsterdam) is een Nederlandse journalist en auteur van het boek Het pauperparadijs (2008, uitg. Balans, Amsterdam) in dit boek beschrijft zij de geschiedenis van haar voorouders en onder meer hun verblijf in de gestichten van de Maatschappij van Weldadigheid in Veenhuizen. Het boek werd een bestseller en bekroond met de Vrouw & Kultuur Debuutprijs 2010. In 2016 verscheen de 59e druk.
PETER SLUITER
Directeur Nationaal Gevangenismuseum
Peter Sluiter (Assen) is directeur van het Nationaal Gevangenismuseum Veenhuizen, het museum over strafrecht en strafrechttoepassing in Nederland vanaf 1600. Hiervoor heeft Peter als unitdirecteur gewerkt in gevangenis Esserheem. In 1975 werd het Gevangenismuseum geopend. Misdaad en straf zijn van alle tijden. Maar, zoals het Gevangenismuseum toont, de manier waarop mensen werden gestraft, die is door de eeuwen heen flink veranderd.
KLAAS SMID
Burgemeester Noordenveld
Klaas Smid (PvdA) is sinds november 2015 burgemeester van de gemeente Noordenveld. Veenhuizen maakt deel uit van de portefeuille van Smid, die zelf zeer geïnteresseerd is in geschiedenis. Hij is nauw verbonden aan alles wat er in en rond het bijzondere Veenhuizen gebeurt. Veenhuizen is een plek met een rijke geschiedenis, maar zeker ook een plek met een rijke toekomst. Een toekomst waarin zowel het materiële als het immateriële erfgoed centraal staan. En daarmee ook de rol van Veenhuizen in de samenleving van toen en nu. Dit jaar wordt bekend of Veenhuizen als onderdeel van de Koloniën van Weldadigheid de werelderfgoedstatus krijgt. Smid wacht die uitkomst met vertrouwen af.
PETER SLUITER
Directeur Nationaal Gevangenismuseum
Peter Sluiter (Assen) is directeur van het Nationaal Gevangenismuseum Veenhuizen, het museum over strafrecht en strafrechttoepassing in Nederland vanaf 1600. Hiervoor heeft Peter als unitdirecteur gewerkt in gevangenis Esserheem. In 1975 werd het Gevangenismuseum geopend. Misdaad en straf zijn van alle tijden. Maar, zoals het Gevangenismuseum toont, de manier waarop mensen werden gestraft, die is door de eeuwen heen flink veranderd.
KLAAS SMID
Burgemeester Noordenveld
Klaas Smid (PvdA) is sinds november 2015 burgemeester van de gemeente Noordenveld. Veenhuizen maakt deel uit van de portefeuille van Smid, die zelf zeer geïnteresseerd is in geschiedenis. Hij is nauw verbonden aan alles wat er in en rond het bijzondere Veenhuizen gebeurt. Veenhuizen is een plek met een rijke geschiedenis, maar zeker ook een plek met een rijke toekomst. Een toekomst waarin zowel het materiële als het immateriële erfgoed centraal staan. En daarmee ook de rol van Veenhuizen in de samenleving van toen en nu. Dit jaar wordt bekend of Veenhuizen als onderdeel van de Koloniën van Weldadigheid de werelderfgoedstatus krijgt. Smid wacht die uitkomst met vertrouwen af.
Wist je dat…
Wist je dat…
- Minstens 200.000 kinderen gaan elke dag zonder ontbijt naar school. De getallen zijn niet eenduidend, maar er lijkt consensus dat minstens 200.000 en misschien wel meer dan 300.000 kinderen elke dag zonder ontbijt naar school komen. Sommige scholen rapporteren dat 60 tot 70% van de kinderen geen ontbijt krijgt.
- Er zijn 2,2 miljoen sociale huurhuizen in Nederland
- 1.5 miljoen mensen kunnen de tandarts niet betalen
- 7.7 miljoen euro bedroeg de hoogste bonusuitkering aan 1 persoon in 2020.
- 160.500 personen werden in 2020 geholpen door de voedselbank. Deze hulp kost jaarlijks 74 miljoen.
- 1% van de huishoudens bezit 1/3 van al het private vermogen in Nederland. Volgens nieuwe schattingen niet een kwart, maar een derde van al het private vermogen in Nederland, ongeveer 1.600 miljard euro.
Oerprovincie van Nederland
– Drenthe
Oerprovincie van Nederland
– Drenthe
DRENTHE
DRENTHE
In de 19e eeuw was er veel armoede, sommige ouders konden niet meer voor hun kinderen zorgen waardoor de zorg voor vondelingen en weeskinderen bij gemeenten terecht kwam. Johannes van den Bosch kwam met een idee, hij had een goedkopere manier gevonden om voor al deze kinderen te zorgen en liet drie grote gebouwen neerzetten in Veenhuizen. Veenhuizen werd één van de zeven Koloniën van Weldadigheid en de grootste onvrije kolonie. Tussen 1823 en 1825 gingen de kinderen massaal op transport naar het Eerste, Tweede en Derde gesticht in Drenthe.
De gestichten boden ruimte voor 3600 kinderen, maar er waren niet genoeg kinderen om op te vangen. Hierdoor werd het tweede Gesticht al snel gebruikt om bedelaars en zwervers te ‘verplegen’ (je stond 24 uur per dag onder bewaking). Met ruim 80 mensen per ‘zaal’ verwachtte de overheid de zwervers en bedelaars te genezen. Overdag werd er gewerkt op het land of in de werkplaatsen, maar door de kleine porties voedsel waren er veel mensen ziek of zwak en kwamen sterfgevallen regelmatig voor.
De maatschappij van weldadigheid die de verantwoordelijkheid had voor de gestichten kwam rond 1850 in geldproblemen. De ‘oplossing’ van Johannes van de Bosch bleek te duur en na 1850 nam de overheid de gestichten over. Met deze overname vertrokken de weeskinderen en kwamen misdadigers en criminelen naar de gestichten… de oude gebouwen werden vervangen door gevangenissen en met de loop der tijd groeide het aantal gevangenen en kwamen er steeds minder ‘verpleegden’, het gevangenis dorp Veenhuizen was een feit.
Met de moderne verzorgingsstaat werd de armoede bestrijding met het systeem van landbouw koloniën niet langer nodig. Er was nu immers gezondheidszorg voor iedereen en er waren werklozenuitkeringen.
DE KOLONIËN VAN WELDADIGHEID
In totaal richtte de Maatschappij van de weldadigheid 7 koloniën op, in Drenthe waren dit; Veenhuizen, Frederiksoord, Wilhelminaoord. Daarnaast richtte de maatschappij koloniën in Friesland, Overijssel en vlakbij Antwerpen op.
In de 19e eeuw was er veel armoede, sommige ouders konden niet meer voor hun kinderen zorgen waardoor de zorg voor vondelingen en weeskinderen bij gemeenten terecht kwam. Johannes van den Bosch kwam met een idee, hij had een goedkopere manier gevonden om voor al deze kinderen te zorgen en liet drie grote gebouwen neerzetten in Veenhuizen. Veenhuizen werd één van de zeven Koloniën van Weldadigheid en de grootste onvrije kolonie. Tussen 1823 en 1825 gingen de kinderen massaal op transport naar het Eerste, Tweede en Derde gesticht in Drenthe.
De gestichten boden ruimte voor 3600 kinderen, maar er waren niet genoeg kinderen om op te vangen. Hierdoor werd het tweede Gesticht al snel gebruikt om bedelaars en zwervers te ‘verplegen’ (je stond 24 uur per dag onder bewaking). Met ruim 80 mensen per ‘zaal’ verwachtte de overheid de zwervers en bedelaars te genezen. Overdag werd er gewerkt op het land of in de werkplaatsen, maar door de kleine porties voedsel waren er veel mensen ziek of zwak en kwamen sterfgevallen regelmatig voor.
De maatschappij van weldadigheid die de verantwoordelijkheid had voor de gestichten kwam rond 1850 in geldproblemen. De ‘oplossing’ van Johannes van de Bosch bleek te duur en na 1850 nam de overheid de gestichten over. Met deze overname vertrokken de weeskinderen en kwamen misdadigers en criminelen naar de gestichten… de oude gebouwen werden vervangen door gevangenissen en met de loop der tijd groeide het aantal gevangenen en kwamen er steeds minder ‘verpleegden’, het gevangenis dorp Veenhuizen was een feit.
Met de moderne verzorgingsstaat werd de armoede bestrijding met het systeem van landbouw koloniën niet langer nodig. Er was nu immers gezondheidszorg voor iedereen en er waren werklozenuitkeringen.
DE KOLONIËN VAN WELDADIGHEID
In totaal richtte de Maatschappij van de weldadigheid 7 koloniën op, in Drenthe waren dit; Veenhuizen, Frederiksoord, Wilhelminaoord. Daarnaast richtte de maatschappij koloniën in Friesland, Overijssel en vlakbij Antwerpen op.
